“Samenwerken is samen trainen!”

Multi-training extreem geweld: de Noord-Hollandse aanpak

In het eerste halfjaar van 2019 heeft de Politie-eenheid Noord-Holland een serie trainingen in extreme geweldssituaties georganiseerd. Niet alleen voor het executieve politiepersoneel maar nadrukkelijk voor een multidisciplinaire doelgroep. Naast alle first responders van de politie namen ook bevelvoerders van de brandweer, ambulancemedewerkers en meldkamerpersoneel aan de scenariotrainingen deel. Nu richt Politie Noord-Holland zich op een doorstart van deze multi-trainingen voor de komende jaren. Daar willen Frank Breed en Inko Mulder van de eenheid Noord-Holland graag meer over vertellen in het presentatieprogramma tijdens eRIC 2020. Met als doel ook andere regio’s ‘warm’ te krijgen voor de Noord-Hollandse aanpak. Kennis delen en leren van elkaars ervaringen is immers een van de doelen van eRIC.

Grotere weerbaarheid

“Extreem geweld is een scenario waarmee medewerkers van alle hulpdiensten te maken kunnen krijgen”, stelt Frank Breed, organisator van de multi-trainingen. “Het ligt voor de hand dan direct aan terreuraanslagen te denken, maar het vraagstuk van excessief geweld in de hulpverleningspraktijk is breder. Denk bijvoorbeeld aan excessen bij uit de hand lopende demonstraties, voetbalrellen of ongeregeldheden bij grote evenementen en, inderdaad, ook terrorisme. Eind 2017 ging een projectgroep met het thema aan de slag en ervaringen van een bezoek aan het buitenland sterkten mij in het idee dat we in multidisciplinair verband meerdere scenario’s moeten trainen. Zijn we als eerstelijns hulpverleners wel goed voorbereid op de confrontatie met extreme geweldssituaties? Ook in relatie tot de samenwerking met andere diensten? Hoe kunnen we de frontliners van politie, brandweer en ambulancezorg weerbaarder maken tegen die scenario’s en hoe kunnen we elkaar tijdens zo’n incident optimaal ondersteunen? We onderkennen dat dit een thema is dat alle operationele diensten raakt, dus toen we besloten een gerichte training op te zetten, hebben we die vanaf het begin een multidisciplinair karakter gegeven.”

Chaosfase

In de trainingen ligt de nadruk op communicatie, coördinatie en samenwerking. Extreme geweldsincidenten kenmerken zich door chaos en verwarring. Hoe houd je in zo’n situatie overzicht en regie? Als de communicatielijnen overbelast zijn, hoe kun je dan de operationeel commandant bereiken? En andersom: hoe weet de commandant waar zijn mensen zijn en waar de zwaartepunten liggen? Welke strategie moet worden gevolgd en wat moeten de diensten van elkaar weten? Samen grip houden op de situatie door informatie te delen en de juiste prioriteiten te stellen is een eerste vereiste in de onvermijdelijke chaosfase.

 “Voor de training hebben we vier verschillende casussen uitgewerkt, met tegenspel en oefenslachtoffers”, licht medeorganisator Inko Mulder toe. “Een steekpartij met meerdere slachtoffers, het inrijden van een auto op publiek, een explosie in een jeugdherberg en een gecompliceerd incident in een kantoorpand. Scenario’s die in de tegenwoordige samenleving voorstelbaar zijn en ook daadwerkelijk plaatsvinden. Via een ‘motorkapoverleg’ laten we de als eerste aankomende hulpverleners een bevelsstructuur opzetten en informatie verzamelen en delen voor de beeldvorming. Daarbij gaat het erom de kracht van samenwerking te ontdekken; met een mooi woord ‘interoperability’. Van oudsher zijn we in ons functioneren, maar ook op het gebied van opleiden, trainen en oefenen, sterk monodisciplinair gericht. In complexe en extreme geweldsscenario’s heb je elkaar echter hard nodig en dan moet je elkaars belangen en werkwijzen niet pas op dat moment leren kennen. Onze visie is: samenwerken is ook samen trainen. En als we dat voor extreme scenario’s goed trainen, hebben we daar ook in de dagelijkse samenwerkingspraktijk bij reguliere incidenten profijt van.”

Veilige hulpverlening?

Het projectteam van de multi-trainingen heeft zich mede laten voeden met ervaringen van collega’s in het buitenland. Een vertegenwoordiging woonde een conferentie in Engeland bij en sprak met ervaringsdeskundigen uit België die bij de aanslagen op luchthaven Zaventem en de Brusselse metro veel te verduren kregen. In het gesprek kwamen onder andere dilemma’s over veilig operationeel optreden aan de orde. Waar liggen de grenzen als er concreet gevaar dreigt door wapengeweld of explosieven? Wat kan de politie? Wat kan de ambulancedienst? Wat kan de brandweer? Eén illusie wordt in de training weggenomen: veiligheidsgaranties zijn er niet in een extreme geweldssituaties; wel opties om onder de gegeven omstandigheden de risico’s tot acceptabele proporties terug te brengen. Zo kunnen first responders van brandweer en ambulancedienst wellicht onder voorwaarden en onder bescherming van de politie toch in de ‘warme zone’ van een geweldsincident aan de slag, zonder eerst op grote afstand te wachten tot de plaats delict officieel veilig is verklaard. Daar kan veel tijd overheen gaan en dan kan voor een groot deel van de slachtoffers de hulp te laat komen.”

Vervolgtrainingen

In de eerste helft van 2019 zijn in totaal 54 interactieve multi-trainingen gehouden. Nu die succesvol zijn gebleken, werkt Frank Breed aan borging van het concept door de trainingen een structureel vervolg te geven. “Want extreem geweld blijft de komende jaren een actueel thema voor alle first responders van de politie en de andere hulpverleningspartners. We willen onze opgedane ervaringen met de trainingen graag delen met collega’s elders in het land. Daarom zijn we blij met de gelegenheid die de eRIC-vakbeurs ons biedt om ons verhaal te vertellen. Open staan voor elkaar en leren van elkaars ervaringen is essentieel, is na grote geweldsincidenten in de afgelopen jaren gebleken. Daarom moeten we een groot multidisciplinair vakevenement als eRIC aangrijpen om contact te leggen met collega’s en partners.”